BASA

Parchemins valdôtains 83 contra Reus si fuerit condempnatus in principali etiam condempnetur in ex– pensis ipsius actoris taxandis et declarandis arbitris jus Reddentis quidquid prius pro consuetudine caveatur 1 quod victus victori in expensis nullathenus teneatur. Et jtem quod quilibet possit agere et deffendere in causa civili per procuratorem habereque dillationem competentem ad providendum testes jnstru– menta 1 Et alia sibi necessaria in causa secundum qualitatem cause arbitrio jus Reddentis Seu cognoscere debentis concedendis. Non obstante eo quod per consuetudinem hactenus usitatam nemo per procuratorem 1 agere poterat Seu se deffendere nisi domini spiritualis et temporalis ut jtem quod ad Requi– sitionem partis dominus temporalis teneatur citare testes perhibituros testi– monium veritatis in causa civili ipsosque 1 compellere ad jurandum tam in proba teyntie quam etiam ad faciendum mostram possessionis per actorem petite eidem per Reum dicentem se nescire per ipsum se tenere vel negantem ac etiam in omnibus aliis circonlstanciis exceptionibus propositionibus Et depen– dentiis quibuscumque que tangunt causam principalem quamquam de consue– tudine testes venire non tenebantur prohibere testimonium veritatis nisi de eorum 1 spontanea voluntate. Et item quod dicte judiciales teneantur de die ab inde usque ad salis occasum videlicet horis ordinandis per juriditionem exercentes licet etiam de nocte temporibus preteritis fuerit 1 solitum placitare . Et jtem quod si pars principalis actionis vel etiam Rea vel ille qui loquitur pro eisdem in judicio petat a domino in cuius juriditionem erit seu eius offi– ciariis sibi providere de advocato 1 simpliciter obmittendo sollempnitates que sunt consueta dicere in petendo advocatum in judicio per vallem augustam in curia temporali debeat exaudiri Et eidem de advocato providere 1 quemadmo– dum si ipsas sollempnitates expressisset. Et jtem quia Multotiens contingit in judiciis litigando consules et advocatos habere sui factam pattern proponunt in quibus vigore consuetudinis temporibus 1 preteritis erat necessarium dicere illis pro quibus tales consules et advocati loquebantur bec verba - tu terres per dictum ad quoad dicam ad melioramentum consilii - Prefatus dominus noster Sabaudie Cornes 1 statuit et ordinavit quod per obmissionem dictorum verborum processus non vitietur Et propter ea contra processum opponens non audiatur. Et jtem Cum vigore consuetudinis in patria vallis auguste hacltenus usitate tutores legitimi dativi et etiam testamentarii de bonis pupillaribus jnventarium facere non tenebantur nisi testamentarii in testamentis de hoc essent onerati. Et espirata seu 1 finita tutela computum non reddebant ex quibus quod plu– rimi qui steterant in tutela magna dampna cum magna diminutione eorum patrimonii Reportaverant propter que prefatus dominus noster 1 Sabaudie Cornes de consilio et consensu quibus supra statuit declaravit et ordinavit quod ab inde jn antea omnis tutor tam legitimus quam dativus quam etiam testamentarius jnventarium de bonis 1 mobilibus et immobilibus et jnstru– mentis pupilli seu pupillorum quorum erit tutor existentibus tempore mortis patris talis pupilli seu pupillorum per jnstrumentum publicum facere teneatur et debeat et 1 espirata seu finita tutela legitimam Reddere Rationem Et satis– factionem condignam de cunctis in jnventario antedicto coram officiariis et justitiariis domini seu 10 [ dominorum ad quos pertinebit et sub 1 quorum dictus talis tutor erit constitutus. Vocatis tamen duobus ex propinquoribus (10) Les mots insérés dans les parenthèses carrées [] manquent à la copie transcrite dans Le Livre Rouge de la Cité d'Aoste.